Eski adıyla izale-i şüyu olarak bilinen ortaklığın giderilmesi davası, paylı veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz malda ortaklar arasındaki paydaşlığa son vererek kişisel mülkiyete geçişi sağlayan bir dava türüdür. Ortaklığın giderilmesi davası, uygulamada genellikle miras ortaklığı sebebiyle mirasçıların açtığı bir dava çeşidi olmakla birlikte; elbirliği veya paylı olarak mülkiyetin mevcut olduğu diğer (adi ortaklık, paylı taşınmaz alımları vs.) hallerde de açılmaktadır. Bugünkü yazımda ortaklığın giderilmesi davası nasıl açılır, tarafları kimlerdir, yetkili mahkeme hangisidir ve en önemlisi bu dava sürecinde dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir gibi soruları yanıtlandırmak istiyorum.
Ortaklığın giderilmesi davasını kim açar?
Ortaklığın giderilmesi davasını, paydaşlardan herhangi biri açabilir. Örneğin; A’nın vefatından sonra 4 tane mirasçısı olduğunu düşünelim. Miras kalan taşınmazın paylaşılması ile ilgili olarak mirasçılar arasında bir anlaşma sağlanamıyorsa, mirasçılardan herhangi biri söz konusu taşınmazın paylaştırılması istemiyle diğer 3 mirasçıya karşı ortaklığın giderilmesi davası açabilecektir.
Tüm paydaşların davada yer alması zorunlu mudur?
Evet, zorunludur. Paydaşlardan birinin ölümü halinde ise, mirasçılık belgesinde ismi geçen tüm mirasçıların davaya dahil edilmesi gerekir. Tüm ortaklar davaya dahil edilmeden davanın sonuçlandırılması mümkün değildir. Yani dava kapsamında taraf teşkili sağlanmalıdır. Uyuşmazlık konusu taşınır veya taşınmazın ortaklarından herhangi birinin davaya dahil edilmeden hüküm kurulması, Yargıtay’ın yerleşik kararları doğrultusunda bozma nedenidir.
Ortaklığın giderilmesi davası hangi mahkemede görülür?
Ortaklığın giderilmesi davası, taşınmaz malın bulunduğu Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılır.
Mahkeme masraflarını kim öder?
Dava masrafını davayı açan ortak yani davacı ödeyecektir. Ancak dava sonucunda söz konusu masraflar, tüm ortaklara payları oranında yükletilecektir. Davacı da kendisine düşen payın üzerinde yaptığı masrafları geri alabilecektir. Ortaklığın giderilmesi davasında kazanan veya kaybeden olmaz. Dava sonucunda tüm taraflar ilgili maldan pay aldıkları için belirli bir kazanımları olur. Dolayısıyla dava kapsamındaki yargılama giderleri, harçlar gibi masraflardan tüm ortaklar payları oranında sorumludur.
Ortaklığın giderilmesi hangi şekillerde olabilir?
Aynen taksim ve satış suretiyle ortaklığın giderilmesi söz konusu olmaktadır. Bir malın paylaşılmasında kural aynen taksim, istisna satış suretiyle paylaşımdır. Ancak pratikte taşınır veya taşınmaz malın niteliği gereğince aynen paylaşımının yapılması, çoğu defa mümkün olmamaktadır. Fakat somut davada aynen taksimin mümkün olması halinde aynen taksim yoluna başvurulmalıdır. Aynen taksimde bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verilir. Davacı talep etmese dahi davalılardan sadece birinin bu yönde bir isteminin bulunması ve söz konusu taşınır veya taşınmaz malın vasfının uygun olması koşuluyla hakim ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesine karar verebilecektir.
